Wszystkie wpisy, których autorem jest admin

Film z Huty Pieniackiej Cmentarz Brody

We wrześniu br. członkowie naszego Stowarzyszenia rozpoczęli realizację kolejnego dużego przedsięwzięcia – dzięki wsparciu Rady OPWiM podjęliśmy prace zmierzające do ocalenia polskiego cmentarza wojskowego w Brodach, gdzie pochowano żołnierzy poległych w latach 1914-1920.
Pierwsze prace na brodzkiej nekropolii wykonaliśmy już w ubiegłym roku. Zdołaliśmy wówczas uporządkować jedynie część cmentarza – ogrom pracy koniecznej do wykonania przerósł nasze wyobrażenia. Postanowiliśmy jednak, że uczynimy wszystko co w naszej mocy by to ważne miejsce ocalić od zapomnienia.
W tym roku wróciliśmy do Brodów znacznie lepiej przygotowani, wyposażeni w profesjonalny sprzęt a przede wszystkim w znacznie większym gronie. W dziele renowacji cmentarza wsparli nas będą nasi przyjaciele – motocykliści uczestniczący w Motocyklowym Zlocie Huta Pieniacka. W sumie w pracach wzięło udział 57 osób. Poniżej prezentujemy materiał wideo dokumentujący efekt naszej wspólnej pracy.

Wszystkim, którzy wspierali nasze przedsięwzięcie serdecznie dziękujemy!

List do Ambasadora w Kijowie

 

Grodzisk Wlkp. dnia 15 maja 2012r.

Pan

Henryk Litwin

Ambasador Nadzwyczajny i Pełnomocny RP

001034 Kyiv

Ul. Yaroslaviv Val. 12

 

           Motocyklowe Stowarzyszenie Pomocy Polakom Za Granicą WSCHÓD-ZACHÓD zgodnie ze swoją misją, którą jest wspieranie Polaków zamieszkałych poza granicami Rzeczpospolitej Polskiej organizuje co roku rajdy motocyklowe do miejsc zaznaczonych obecnością rodaków w przeszłości i obecnie. Od 27 kwietnia do 13 maja 2012 r.  50 motocyklistów z całej Polski przejechało 6500 km. Trasa rajdu „Śladami Polaków do Turcji” wiodła przez Ukrainę, Mołdawię, Rumunie, Bułgarię, Turcję, Grecję, Albanię, Macedonię, Serbię, Węgry i Słowację. 28 kwietnia 2012 r. motocykliści bardzo dziurawą drogą (ostatnie  2 km polną ścieżką w błocie) zajechali do wsi Zadwórze (polskie Termopile), aby pokłonić się poległym 318 Polakom, którzy 17 sierpnia 1920 r.  walczyli  pod dowództwem kpt. Bolesława Zajączkowskiego z wielkimi silami bolszewickiej Pierwszej  Konnej Armii Budionnego i zginęli. W miejscu, tego wydarzenia  usypany jest kopiec z obeliskiem. Obok  kilka krzyży – wszystko wymaga pilnej naprawy!!!. Zapaliliśmy znicze i położyliśmy biało-czerwoną wiązankę kwiatów. 29 kwietniarajd zawitał do Kołomyi. Pani Stanisławia Patkowskiej-Kołusenko, polska lekarka mieszkająca w Kołomyi  zaprowadziła motocyklistów na cmentarz, gdzie pochowanych zostało  wielu znaczących dla tego regionu Polaków. Kilkanaście lat temu miał już być „zaorany” ale dzięki mobilizacji miejscowych Polaków i działań Grażyny Sondej-Orłowskiej z TVP Wrocław istnieje. Pod krzyżem upamiętniającym wykończenie głodem i chorobami 1200 Polaków w 1918 roku, złożyliśmy kwiaty i zapaliliśmy znicze. Cmentarz  – niszczejące,  piękne niegdyś pomniki, groby porośnięte krzakami i trawą, oraz liczne ślady po libacjach miejscowego półświatka, robi duże, smutne wrażenie!

Zwracamy się z prośbą o pilne zajęcie się przez Pana Ambasadora sprawą! Prosimy o przywrócenie dawnej świetności miejscu pochówku 318 Polaków, którzy zginęli w Zadwórzu pod Lwowem i pomoc w utrzymaniu i restaurowaniu nagrobków na cmentarzu w Kołomyi. Trzeba pomóc tym nielicznym już tam Polakom, którzy czują się Polakami i walczą o każdą pamięć – niestety nie czują wsparcia z kraju, który mają w sercu. My jako obywatele wolnej Polski jesteśmy to winni tym ludziom, którzy swoim życiem pokazali, że każdy, bez względu na pochodzenie i wykształcenie może zrobić dla kraju bardzo dużo, a to w jaki sposób dbamy o groby naszych przodków świadczy o naszym dla nich szacunku i o naszej kulturze.

Proszę w imieniu wszystkich uczestników rajdu o informację w tej sprawie.

 

                                                                                            Rafał Lusina – komandor rajdu

 

    Do wiadomości:                                                               

    Pan Radosław Sikorski – Minister MSZ Warszawa                                                       

 

Odpowiedź Ambasadora:

 

Kijów, 04.07.2012

 Pan Rafał Lusina

          Motocyklowe Stowarzyszenie Pomocy Polakom za Granicą

 

Uprzejmie dziękuję za sygnał w sprawie polskich cmentarzy w Zadwórzu i Kołomyi. Po otrzymaniu Pana pisma poprosiłem o informacje na ten temat właściwy terytorialnie Konsulat Generalny RP we Lwowie. Otrzymałem wyjaśnienia, które przytaczam poniżej.

„Ustosunkowując się do wystosowanego do Pana 15 maja 2012 listu Pana Rafała Lusiny, komandora rajdu motocyklowego „Śladami Polaków do Turcji”, przesyłam informację dotyczącą memoriału w Zadwórzu i cmentarza w Kołomyi wraz z uwagami na temat problemów z utrzymaniem polskich nekropolii i miejsc pamięci.

Opiekę nad memoriałem w Zadwórzu, ze względu na brak organizacji środowiska polskiego (w najbliższej okolicy nie ma znaczących skupisk ludności polskiej), sprawuje Polskie Towarzystwo Opieki nad Grobami Wojskowymi we Lwowie wspierane przez harcerzy z Harcerstwa Polskiego na Ukrainie. Z uwagi na dużą liczbę obiektów będących w pieczy Towarzystwa, nie jest ono w stanie regularnie prowadzić prac o charakterze porządkowym na wszystkich tego typu miejscach w obwodzie lwowskim. Tym niemniej kopiec, pomnik i ich otoczenie są zagospodarowane i kilka razy do roku sprzątane oraz porządkowane. Co roku w połowie sierpnia, w rocznicę słynnej bitwy (17 sierpnia 1920), przy silnym wsparciu Konsulatu Generalnego, organizowana jest tam duża uroczystość memoriałowa, z udziałem bardzo licznej reprezentacji polskich organizacji, działających na Ziemi Lwowskiej, wielu gości z Polski i przedstawicieli władz. Rozpoczęto już przygotowania do tegorocznego „spotkania pamięci”.

W sierpniu 2010 roku, podczas uroczystości rocznicowych, Minister A. K. Kunert, szef Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, obiecał włączenie pomnika do agendy obiektów podlegających priorytetowym pracom remontowym. ROPWiM jest bowiem właściwą instytucją państwową, odpowiedzialną za opiekę nad ważnymi i kosztownymi w utrzymaniu miejscami pamięci narodowej (MPN). Memoriał w Zadwórzu wymaga pewnych prac konserwatorskich i modernizacyjnych, których placówka ze środków w ramach funduszu „Opieka MPN” nie jest w stanie finansować. Jednym z istotnych problemów jest droga dojazdowa. Dwa lata temu, na prośbę placówki, władze lokalne utwardziły tę polną drogę, nadając jej znamiona „przejezdności”, ale na więcej nie było je stać. Dlatego ten temat został poruszony w trakcie rozmów Ministra A. K. Kunerta z władzami miejscowymi i ówczesnym przewodniczącym Międzyresortowej Komisji do spraw Uwiecznienia Pamięci Ofiar Wojen i Represji Politycznych p. Swiatosławem Szeremetą (omawiano możliwość współfinansowania podobnych inwestycji).

Cmentarz w Kołomyi to z kolei przykład innego typu problemów. Po pierwsze – niszczenia nagrobków, o które nie ma kto dbać, gdyż liczba ludności polskiej jest nikła. Po drugie – renowacja wartościowych obiektów na nekropoliach jest kosztowna, ale praktycznie nie ujęta planach finansowych żadnej z polskich instytucji. Prowadzone przez MKiDN prace konserwacyjne na Łyczakowie pochłaniają olbrzymie środki. Po trzecie – konserwacja obiektów metodą chałupniczą (co robione jest w wielu miejscowościach przez środowiska polskie) często przynosi więcej szkód, niż pożytku. W sprawach opieki nad miejscami pamięci musimy liczyć na organizacje polskie działające na terenie, które informują zwykle placówki o wszelkich przykładach niszczenia, dewastacji, wandalizmu, czy bezczeszczenia polskich miejsc pamięci narodowej. W takich sytuacjach placówka podejmuje interwencje i w miarę możliwości uruchamia doraźną pomoc. W ostatnich dwóch latach nie mieliśmy żadnego negatywnego sygnału z Kołomyi.”

Od siebie dodam, że fundusze, którymi dysponują placówki konsularne przeznaczone na opiekę nad miejscami pamięci wystarczają jedynie na finansowania prac porządkowych. Restauracja pomników i grobów wojennych obciąża budżet Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, która systematycznie realizuje liczne prace renowacyjne na wschód od granic RP. Potrzeb jest jednak tak wiele, że choć setki miejsc znalazły się pod opieką ROPWiM, to setki innych wciąż na nią wciąż czekają. Nie ma tu jednak mowy o zaniedbaniach. Musimy nadrabiać straty  wynikłe przez niemal 50 lat systematycznego niszczenia polskich pamiątek na Wschodzie. Z restauracją zabytkowych nagrobków na cmentarzach cywilnych jest jeszcze trudniej. Wymaga to wielkich nakładów i może być realizowane jedynie przez MKiDN w ramach opieki nad polskim dziedzictwem kulturowym zagranicą. W tym względzie potrzeb jest jeszcze więcej niż w odniesieniu do grobów wojennych i mimo wielkiej aktywności Ministerstwa obiektów zaniedbanych jest mnóstwo. Liczymy na rosnące zainteresowanie naszych ukraińskich, ale też białoruskich i innych partnerów wspólnym dziedzictwem kulturowym. Liczymy też na wsparcie organizacji społecznych. W tym roku  np. będzie miała miejsce akcja porządkowania polskich cmentarzy na Ukrainie przygotowana przez znaną Panu zapewne Panią Grażynę Sondej. Wspomagamy tę akcję i my.

Niezależnie od powyższych ocen i wyjaśnień Konsulat Generalny we Lwowie podjął działania zmierzające do poprawy sytuacji w Zadwórzu i Kołomyi. Liczymy tu też na działania ROPWiM.

Z  poważaniem

Henryk Litwin
Ambasador

Ambasada RP w Kijowie
ul. Jarosławów Wał 12,
01901 Kijów, Ukraina

Telefon: +38 044 230 07 03
Faks: +38 044 230 07 43

kijov.amb.sekretariat@msz.gov.pl

Normal 0 21 false false false PL X-NONE X-NONE MicrosoftInternetExplorer4 /* Style Definitions */ table.MsoNormalTable {mso-style-name:Standardowy; mso-tstyle-rowband-size:0; mso-tstyle-colband-size:0; mso-style-noshow:yes; mso-style-priority:99; mso-style-qformat:yes; mso-style-parent:””; mso-padding-alt:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt; mso-para-margin:0cm; mso-para-margin-bottom:.0001pt; mso-pagination:widow-orphan; font-size:11.0pt; font-family:”Calibri”,”sans-serif”; mso-ascii-font-family:Calibri; mso-ascii-theme-font:minor-latin; mso-fareast-font-family:”Times New Roman”; mso-fareast-theme-font:minor-fareast; mso-hansi-font-family:Calibri; mso-hansi-theme-font:minor-latin; mso-bidi-font-family:”Times New Roman”; mso-bidi-theme-font:minor-bidi;}

Grodzisk Wlkp. dnia 15 maja 2012r.

Pan

Henryk Litwin

Ambasador Nadzwyczajny i Pełnomocny RP

001034 Kyiv

Ul. Yaroslaviv Val. 12

 

           Motocyklowe Stowarzyszenie Pomocy Polakom Za Granicą WSCHÓD-ZACHÓD zgodnie ze swoją misją, którą jest wspieranie Polaków zamieszkałych poza granicami Rzeczpospolitej Polskiej organizuje co roku rajdy motocyklowe do miejsc zaznaczonych obecnością rodaków w przeszłości i obecnie. Od 27 kwietnia do 13 maja 2012 r.  50 motocyklistów z całej Polski przejechało 6500 km. Trasa rajdu „Śladami Polaków do Turcji” wiodła przez Ukrainę, Mołdawię, Rumunie, Bułgarię, Turcję, Grecję, Albanię, Macedonię, Serbię, Węgry i Słowację. 28 kwietnia 2012 r. motocykliści bardzo dziurawą drogą (ostatnie  2 km polną ścieżką w błocie) zajechali do wsi Zadwórze (polskie Termopile), aby pokłonić się poległym 318 Polakom, którzy 17 sierpnia 1920 r.  walczyli  pod dowództwem kpt. Bolesława Zajączkowskiego z wielkimi silami bolszewickiej Pierwszej  Konnej Armii Budionnego i zginęli. W miejscu, tego wydarzenia  usypany jest kopiec z obeliskiem. Obok  kilka krzyży – wszystko wymaga pilnej naprawy!!!. Zapaliliśmy znicze i położyliśmy biało-czerwoną wiązankę kwiatów. 29 kwietniarajd zawitał do Kołomyi. Pani Stanisławia Patkowskiej-Kołusenko, polska lekarka mieszkająca w Kołomyi  zaprowadziła motocyklistów na cmentarz, gdzie pochowanych zostało  wielu znaczących dla tego regionu Polaków. Kilkanaście lat temu miał już być „zaorany” ale dzięki mobilizacji miejscowych Polaków i działań Grażyny Sondej-Orłowskiej z TVP Wrocław istnieje. Pod krzyżem upamiętniającym wykończenie głodem i chorobami 1200 Polaków w 1918 roku, złożyliśmy kwiaty i zapaliliśmy znicze. Cmentarz  – niszczejące,  piękne niegdyś pomniki, groby porośnięte krzakami i trawą, oraz liczne ślady po libacjach miejscowego półświatka, robi duże, smutne wrażenie!

Zwracamy się z prośbą o pilne zajęcie się przez Pana Ambasadora sprawą! Prosimy o przywrócenie dawnej świetności miejscu pochówku 318 Polaków, którzy zginęli w Zadwórzu pod Lwowem i pomoc w utrzymaniu i restaurowaniu nagrobków na cmentarzu w Kołomyi. Trzeba pomóc tym nielicznym już tam Polakom, którzy czują się Polakami i walczą o każdą pamięć – niestety nie czują wsparcia z kraju, który mają w sercu. My jako obywatele wolnej Polski jesteśmy to winni tym ludziom, którzy swoim życiem pokazali, że każdy, bez względu na pochodzenie i wykształcenie może zrobić dla kraju bardzo dużo, a to w jaki sposób dbamy o groby naszych przodków świadczy o naszym dla nich szacunku i o naszej kulturze.

Proszę w imieniu wszystkich uczestników rajdu o informację w tej sprawie.

 

                                                                                            Rafał Lusina – komandor rajdu

 

    Do wiadomości:                                                               

    Pan Radosław Sikorski – Minister MSZ Warszawa         

List do Ambasadora w Bratysławie

Grodzisk Wlkp. dnia 15 maja 2012r.

     Pan
J.E. Andrzej Krawczyk

Ambasador
Nadzwyczajny i Pełnomocny RP

    814 91 Bratislava
Hummelova 4

Motocyklowe Stowarzyszenie Pomocy Polakom Za Granicą WSCHÓD-ZACHÓD zgodnie ze swoją misją, którą jest wspieranie Polaków zamieszkałych poza granicami Rzeczpospolitej Polskiej organizuje co roku rajdy motocyklowe do miejsc zaznaczonych obecnością rodaków w przeszłości i obecnie. Od 27 kwietnia do 13 maja 2012 r. 50 motocyklistów z całej Polski przejechało 6500 km. Trasa rajdu „Śladami Polaków do Turcji” wiodła przez Ukrainę, Mołdawię, Rumunie, Bułgarię, Turcję, Grecję, Albanię, Macedonię, Serbię, Węgry i Słowację. 12 maja 2012 r. – po drodze z Jablonki na Słowacji motocykliści zajechali do wsi Lendak na Spiszu, rodzinnej miejscowości polskiego działacza niepodległościowego Wojciecha Halczyna, którego postać jest zupełnie nieznana w Polsce, a który dla Polski zrobił bardzo dużo. Był członkiem polskiej delegacji na konferencję pokojowa w Paryżu w 1919 r. i do prezydenta USA Woodrowa Wilsona w sprawie przyłączenia Orawy i Spisza do Polski. Na Spiszu zwany „Polskim Prezydentem”. Był prostym gazdą, który szerzył na Spiszu kulturę polska i patriotyzm. W Lendaku jest pochowany. Po jego śmierci powstał komitet uczczenia jego pamięci, którego staraniem 18 października 1935 roku na grobie Halczyna stanął kamienny pomnik z tablicą w języku polskim o treści Wojciechowi Halczynowi Straconemu – przyjaciele z Polski. Błogosławieni umarli, którzy w Panu umierają”. Kilka miesięcy później tablica ta została usunięta. Stanęliśmy przy grobie tego wielkiego Polaka i było nam wstyd, ze Polska tak szybko zapomniała o tak zasłużonym człowieku. Jego grób zaniedbany, pochylony, obrośnięty mchem, wymaga pilnej naprawy – złożyliśmy tam kwiaty i zapaliliśmy znicze.

Zwracamy się z prośbą o pilne zajęcie się przez Pana Ambasadora sprawą! Prosimy o przywrócenie dawnej świetności pomnikowi i przywrócenie napisu z 1935 roku. My jako obywatele wolnej Polski jesteśmy to winni Wojciechowi Halczynowi, który swoim życiem pokazał, że każdy, bez względu na pochodzenie i wykształcenie może zrobić dla kraju bardzo dużo a to w jaki sposób dbamy o groby naszych przodków świadczy o naszym dla nich szacunku i o naszej kulturze.

Proszę w imieniu wszystkich uczestników rajdu o informację w tej sprawie.

                                                                                             Rafał Lusina – komandor rajdu

Do wiadomości:

Pan Radosław Sikorski – Minister MSZ Warszawa   

 

Odpowiedź Ambasadora:   

Bratysława, 26.06.2012

Szanowny Panie,

W odpowiedzi na pismo Motocyklowego Stowarzyszenia Pomocy Polakom za Granicą Wschód-Zachód w sprawie przywrócenia na cmentarzu w Lendaku (powiat Kezmarok) tablicy na grobie zasłużonego polskiego działacza niepodległościowego Wojciecha Halczyna uprzejmie informuję, że Ambasada RP w Bratysławie uznaje wniosek Stowarzyszenia za uzasadniony i podejmie w tej sprawie stosowne działania. W pierwszej kolejności zamierzamy powiadomić zarządcę cmentarza, na którym znajduje się grób zasłużonego Polaka oraz władze Lendaku o planowanym przedsięwzięciu, aby mogło zostać ono pomyślnie przeprowadzone. Po zakończeniu tych czynności Ambasada wystąpi ro Rady Ochrony Miejsc Pamięci Narodowej w Warszawie o przyznanie środków na wykonanie i umieszczenie tablicy w języku polskim, o treści z roku 1935 a także odrestaurowanie pomnika Wojciecha Halczyna.

Z poważaniem,

Ambasador RP w Słowacji

Andrzej Krawczyk

Relacja z Rajdu do Turcji 2012

SPRAWOZDANIE Z RAJDU „ŚLADAMI POLAKÓW DO TURCJI”

27 kwietnia 2012 r. (piątek) – do Zajazdu „Uroczysko” we wsi Sitaniec pod Zamościem od godziny 15.00 zaczęli się zjeżdżać z całej Polski uczestnicy rajdu – 50 motocyklistów ( 49 panów i jedna kobieta). Niektórzy z panów przyjechali z partnerkami – w sumie było 57 osób na motocyklach. Tak jak każdy dobrze zorganizowany rajd, była też obsługa techniczna jadąca dwoma samochodami, z których jeden ciągnął lawetę. Okazało się, że większość osób już się znało z poprzednich rajdów. Wieczorem komandor, pomysłodawca i organizator Rafał Lusina po podziale na grupy, rozdaniu plakietek, flag, kamizelek uroczyście otworzył rajd.

28 kwietnia 2012 r. (sobota) – wyjazd rano w grupach na Ukrainę do miejscowości Dolina. Po drodze zajeżdżamy bardzo dziurawą drogą (ostatnie 2 km polną ścieżką w błocie) do wsi Zadwórze (polskie Termopile), która była miejscem bitwy 17 sierpnia 1920 r. między 330 Polakami pod dowództwem kpt. Bolesława Zajączkowskiego a bolszewicką Armią Budionnego. W miejscu, gdzie poległo 318 Polaków usypany jest kopiec z obeliskiem i kilka krzyży – wszystko wymagające pilnej naprawy. Zapaliliśmy znicze i położyliśmy biało-czerwoną wiązankę kwiatów. W Dolinie w kościele, przywitał nas chlebem i solą ksiądz z dziećmi ubranymi w ludowe stroje. Dzieci z przejęciem zaprezentowały taniec ludowy. Następnie pojechaliśmy do centrum Doliny gdzie woziliśmy na motocyklach miejscowe dzieciaki. Policja zamknęła na ten czas ulicę. Wieczorem w miejscowej karczmie zjedliśmy świetną solankę, były też tańce z miejscowymi pięknościami.

29 kwietnia (niedziela) – przejmujący dzień w Kołomyi w drodze do Mołdawii. Dzięki wspaniałej Polce, Pani Stanisławie Patkowskiej-Kołusenko, Polacy mieszkający w Kołomyi przygotowali nam uroczyste powitanie przed Muzeum Pisanki – były piosenki ludowe i kolorowe tradycyjne stroje, kwiaty i wielki, pulchny bochen chleba, który wspólnie z apetytem zjedliśmy. Zwiedziliśmy Muzeum Pisanki i Muzeum Huculszczyzny, a po mszy św. pojechaliśmy na cmentarz, gdzie pochowanych zostało wielu znaczących dla tego regionu Polaków. Kilkanaście lat temu miał już być „zaorany” ale dzięki mobilizacji miejscowych Polaków i działań Grażyny Sondej-Orłowskiej z TVP Wrocław istnieje. Pod krzyżem upamiętniającym wykończenie głodem i chorobami 1200 Polaków w 1918 roku, złożyliśmy kwiaty i zapaliliśmy znicze. Cmentarz – niszczejące, piękne niegdyś pomniki, groby porośnięte krzakami i trawą, oraz liczne ślady po libacjach miejscowego półświatka, robi duże, smutne wrażenie! Na koniec zjedliśmy w Kołomyi pyszny obiad zakończony mamałygą (mąka kukurydziana gotowana na rosole ze śmietaną, podawana z bryndzą i skwarkami – narodowa potrawa rumuńska).

30 kwietnia 2012 r. (poniedziałek) – dzień w Mołdawii, w kraju jakby przez wszystkich zapomnianym! Bardzo złymi drogami (dziury w drogach szutrowych i na których asfalt kładziono chyba przed półwieczem), przez ubogie wsie, dojechaliśmy do wsi Berezovca (dawniej Laszki), gdzie wśród drzew jabłoni pokrytych kwiatami stoi pomnik w miejscu śmierci hetmana Stanisława Żółkiewskiego 7 października 1620 r. (pomnik postawił rok po śmierci hetmana jego syn) Pod pomnikiem ksiądz Marek odprawił mszę św. , złożyliśmy kwiaty i śpiewaliśmy pieśni patriotyczne. Towarzyszyły nam miejscowe dzieci (poczęstowali nas kiszonymi jabłkami) i nieliczni mieszkańcy. Zainteresowała się nami też miejscowa władza – urzędnik i Pani dyrektor szkoły, prosili o informacje o celu naszej podróży – otrzymali znakomicie opracowaną gazetkę rajdową. Następnie przejechaliśmy bardzo dziurawymi drogami ( liczne kamienie i dziury na drogach pozostawiły trwałe ślady na chyba wszystkich motocyklach) do Styrczy – polskiej wioski koło Glodenii, gdzie siostra Jadwiga prowadzi przedszkole dla polskich dzieci. Nocleg na podłodze w przedszkolu lub w namiotach na placu zabaw. Były też osoby, które nocowały w domach tam mieszkających Polaków. Pozostawiliśmy w przedszkolu zabawki i książeczki dla dzieci przywiezione przez uczestników rajdu. Oczywiście jak zawsze, gdy nocujemy w namiotach, były śpiewy przy ognisku przed spaniem.

1 maja 2012 r. (wtorek) – droga ze Styrczy do Konstancy w Rumunii była trudna nie dlatego że długa (600 km), ale głównie dlatego, że dziurawa. Podczas tej podróży zajechaliśmy do Cecory – miejsca bitwy pomiędzy wojskami polskimi i siłami tatarsko-tureckimi we wrześniu 1620 roku, gdzie oddziały polskie pod dowództwem hetmana Stanisława Żółkiewskiego poniosły klęskę. Zaprowadził nas tam Polak mieszkający w pobliskich Jasach, pan Fryderyk Kluska bardzo dobrze mówiący po polsku. Miejsce tej bitwy to wielka łąka – tam podobno ma powstać obelisk upamiętniający to wydarzenie. W Konstancie mieszkaliśmy w hotelu, a dobre w nim warunki wynagrodziły trudy ostatnich dni.

2 maja 2012 r. (środa) – z Konstancy nie wyjechaliśmy w komplecie, ponieważ motocykl Wiesia i Małgosi musiał czekać na nowe części po uszkodzeniach na drogach Mołdawii. Warna to nasz punkt docelowy w tym dniu. Szczególnie ważna była wizyta w Muzeum Warneńczyka i w miejscu bitwy 10 listopada 1444 r. pomiędzy oddziałami polsko-węgierskimi a wojskami tureckimi, w której nasz król został zabity. Tam tez spotkaliśmy się z Polakami mieszkającymi w Warnie (były występy dzieci, wiersze i pieśni). Nocowaliśmy w pięknie położonym pensjonacie Casablanka prowadzonym przez Polkę. Na tarasach pensjonatu z widokiem na morze było dobre jedzenie, dobre wino, rozmowy i jak zwykle śpiew. Gospodyni była taka uradowana naszym przyjazdem, że za nocleg nie chciała zapłaty.

3 maja 2012 r. (czwartek) – do Istambułu podróż przebiegła znakomicie, ale przejazd przez samo miasto i wielki w nim ruch wymagał skupienia i uwagi. Okazało się, że to naprawdę światowe miasto (ok. 17 mln. mieszkańców) – nowe samochody, bogate domy, czyste ulice – to zobaczyliśmy. Byłoby wszystko świetnie, gdyby nie tak drogo (benzyna po 9 zł. za litr) a nocleg w namiotach na słabo wyposażonym kempingu kosztuje tyle ile np. w niezłym pensjonacie w Warnie. Gdyby nie nawigacje, które posiadało wielu z motocyklistów trudno by było trafić pod wskazany adres nie znając miejscowego języka.

4 maja 2012 r. (piątek) – wizyta w Adampolu w polskiej wiosce pod Istambułem założonej z inicjatywy księcia Adama Czartoryskiego w 1842 r. w czasie, gdy w Turcji przebywało wielu emigrantów, byłych uczestników powstania listopadowego. Spotkaliśmy się z bratem miejscowego polskiego sołtysa, który mówi po polsku i z dowódcą miejscowej policji. Od nich dowiedzieliśmy się, że obecnie około 50 osób przyznaje się do pochodzenia polskiego (przed kilkoma domami powiewa flaga Polska i Turecka) i że jest to obecnie wieś typowo wypoczynkowa a mieszkańcy żyją głównie z turystyki. Odwiedziliśmy też bardzo zadbany polski cmentarz, na którym złożyliśmy kwiaty pod obeliskiem upamiętniającym założyciela wsi Adama Czartoryskiego.

5 maja 2012 r. (sobota) – dzień bez motocykla. Wynajętymi busami pojechaliśmy po śniadaniu do centrum Istambułu. Był to czas zupełnie wolny, ale chętni mogli skorzystać z pomocy pani przewodnik po najważniejszych miejscach miasta. Wielu z nas zwiedziło Pałac Topkapi ze skarbcem, kościół Mądrości Bożej – Hagia Sophia, Błękitny Meczet i oczywiście Wielki Bazar.

6 maja 2012 r. (niedziela) – długa trasa (650 km) ze Stambułu do Salonik w Grecji, ale piękna. Chyba wszystkie grupy skorzystały z uroków plaż morza Egejskiego, jedzenia znakomitych potraw z ryb i pachnących sałatek greckich. Autostrady w Grecji tanie i dobrze utrzymane (charakterystyczne jest to, że do stacji benzynowych trzeba zjechać z autostrady). Saloniki to piękne, tętniące życiem miasto – żadnego kryzysu tam nie widzieliśmy.

7 maja 2012 r. (poniedziałek) – przejazd z Salonik do Sarande poprzez przepiękne Greckie i Albańskie górskie trasy, to dla wielu z nas ekstremalne przeżycie – wąskie drogi z milionem zakrętów w górę i w dół sprawiły, że trzeba było nie lada umiejętności aby to pokonać. Byliśmy na wysokościach ponad 1700 m n.p.m. Można było kąpać się w śniegu, co niektórzy uczynili. W Albanii było wiele uślizgów a najniebezpieczniejsze zdarzenie miał Marian odtąd zwany Torreadorem, któremu przy ostrym zakręcie w prawo, na drogę niespodziewanie wyskoczył 400 kilogramowy byk. Albania to przepiękny kraj, nieskażony jeszcze komercyjną turystyką z lazurowym morzem, cudownymi górami, dobrym, tanim jedzeniem i niezłymi pensjonatami.

8 maja 2012 r. (wtorek) – przejazd z Albanii do Ohrid w Macedonii tez był trudny, ponieważ oba te państwa to góry, góry i góry. Najpiękniejszy widok, dla którego warto było tak daleko jechać to jeszcze w Albanii przystanek Panorama na 1300 m n.p.m. w chmurach z widokiem w dół ma lazurowe morze w słońcu!!! Po drodze mijaliśmy biedne wioski, gdzie osioł to główny transporter a głównym zajęciem ludności jest hodowla krów. Każdy z nas postanowił, że wróci do Albanii!!! Ohrid to zabytkowe miasto, wpisane na listę UNESCO, w którym jest 350 kościołów różnych wyznań (mieszkańców jest 60 tys). Spaliśmy tutaj też w pokojach z łazienkami w domu przy parafii. Granicę miedzy Albanią a Macedonią przekraczaliśmy na wysokości 1100 m n.p.m.

9 maja 2012 r. (środa) – drugi dzień w Macedonii ale tym razem w stolicy – Skopie. Miasto niewielkie jak na stolicę, bo 80 tys. mieszkańców. Charakterystyczne jest uwielbienie Macedończyków do stawiania dużych pomników (takiego zagęszczenia pomników nie ma chyba żadne inne miasto). Na centralnym placu Skopie jest wielki pomnik Aleksandra Macedońskiego z licznymi rzeźbami lwów i efektami świetlnymi. Są też ruiny zamku. Oprowadzała nas po Skopie sympatyczna Julia z córką – pokazały takie części miasta do których strach chodzić ze względu na animozje albańsko-macedońskie. Tutaj spaliśmy wszyscy na podłodze w sali konferencyjnej hotelu Continental (niektórzy musieli spać w łazience, bo chrapanie 50 męskich gardeł było trudne do zniesienia).

10 maja 2012 r. (czwartek) – przejazd przez Węgry (700 km). Wrażenie wielu z nas, że wsie wydają się podobne do polskich, ale jakby trochę uboższe, drogi którymi podróżowaliśmy też podobne do naszych powiatowych.

11 maja 2012 r. (piątek) – spotkanie z mieszkańcami wsi Istvan Major – potomkami Polaków mieszkających kiedyś w Derenku – polskiej wsi na Węgrzech założonej na początku XVIII wieku. Główna organizatorka spotkania i jednocześnie prawdopodobnie główna animatorka podtrzymywania tradycji polskich w Istvan Major, Pani Waleria Bubenko-Greszko – była nauczycielka języka polskiego w tamtejszej szkole, zorganizowała nam znakomite przyjęcie zupa gulaszową i małym kieliszkiem palinki. Potem jedna z Pań zaśpiewała piękną pieśń po góralsku, a my odwzajemniliśmy się śpiewam naszych pieśni narodowych. Następnie pojechaliśmy na cmentarz, gdzie na pomnikach wyryte są polskie nazwiska. Na koniec zaproszeni zostaliśmy przez winiarzy z pobliskiego miasteczka Emod do ich piwniczek. Gdybyśmy nie byli na motocyklach, to z pewnością nie wyjechalibyśmy stamtąd tego dnia – były śpiewy i tańce a panie, które mogły usiąść na tylnym siedzeniu motocykla pełniły honory towarzyskie i degustowały wino, aby nie zrobić przykrości gospodarzom. Spotkanie w Istvan Major to jedno z najmocniejszych przeżyć emocjonalnych rajdu!
Tego dnia nocleg częściowo pod namiotami a częściowo w wieloosobowych pokojach był niesamowity ze względu na gościnność gospodarza Tibora (Polaka z pochodzenia mieszkającego na Węgrzech) i ze względu na koncert kumkających żab.

12 maja 2012 r. (sobota) – po drodze z Jablonki na Słowacji zajechaliśmy do wsi Lendak na Spiszu, rodzinnej miejscowości polskiego działacza niepodległościowego Wojciecha Halczyna, którego postać jest zupełnie nieznana w Polsce, a który dla Polski zrobił bardzo dużo. W Lendaku jest pochowany na miejscowym cmentarzu a jego grób wymaga pilnej naprawy – złożyliśmy tam kwiaty i zapaliliśmy znicze. Miejscowy ksiądz opowiedział nam o historii zabytkowego kościoła.

13 maja 2012 r. (niedziela) – Polska przywitała nas bardzo złą pogodą – jechaliśmy po przekroczeniu granicy słowacko-polskiej w mgle i deszczu, było zimno, a kontrast między upałami, których doświadczyliśmy a niską temperaturą w kraju spowodował, że wkładaliśmy na siebie wszystkie ciepłe dotąd nie używane rzeczy. W Podlesicach, w Zajeździe Jurajskim ok. 70 km od Częstochowy, przy polskiej kolacji odbyło się podsumowanie rajdu i snucie planów na przyszłość. Przeprowadzono sondę wśród uczestników na najsympatyczniejszego i na najpomocniejszego uczestnika rajdu.

Najsympatyczniejszym został Wiesław Kurek

Najpomocniejszymi, niosącymi zawsze pomoc w razie potrzeby, zostali wybrani trzej uczestnicy:

  • Michał Byrski
  • Marek Woźniak
  • Piotr Jurek

Nagrody otrzymali również:

  • Iwona Michałek – najdzielniejsza kobieta na rajdzie – pokonała całą trasę na własnym motocyklu
  • Roman Mikołajski i Marek Waśniewski – dokonywali rzeczy prawie niemożliwe do wykonania
  • Grzegorz Siedlecki – najmłodszy uczestnik rajdu, niezwykle zaangażowany i sprawny organizator

Wielkie podziękowania również dla wszystkich uczestników, którzy w różny sposób włączali się i przyczyniali się do powodzenia całego rajdu.

Rajd przejechał 6500 km !!!!!!!!!!!!! Niektórzy jeszcze więcej

                                                                                                                 Opracowała – Iwona Michałek

Rajd Wschodni „ŚLADAMI POLAKÓW DO TURCJI”

 

„ŚLADAMI POLAKÓW DO TURCJI – BITWY, WYDARZENIA, LUDZIE” to już nasz trzeci Rajd Wschodni. Ruszamy 27 kwietnia, 12 dni po radosnym rozpoczęciu sezonu motocyklowego w Częstochowie.

Tym razem chcemy przypomnieć o przypadającej w 2012 roku, 170 rocznicy powstania  w Turcji polskiej wioski, nazwanej Adampolem na cześć księcia Adama Czartoryskiego, który był inicjatorem jej założenia.

Rajdem chcemy przywołać również inne ważne postacie z naszej historii – hetmana Stanisława Żółkiewskiego oraz króla polskiego i węgierskiego Władysława Warneńczyka. Będziemy w miejscu śmierci hetmana – Berezowce (dawniej Laszki) pod Mohylewem oraz pod Cecorą, gdzie stoczył ostatnią  walkę z prawie pięciokrotnie liczebniejszymi wojskami tatarsko-tureckimi. Będziemy także w Warnie, na polach bitwy z 10 listopada 1444 roku pomiędzy oddziałami polsko-węgierskimi dowodzonymi przez króla Władysława Warneńczyka a wojskami tureckimi dowodzonymi przez sułtana Murada II.
Na naszej trasie będzie Zadwórze koło Lwowa, zwane polskimi Termopilami, gdzie 17 sierpnia 1920 rozegrała się bitwa pomiędzy siłami bolszewickimi a oddziałem 330 polskich Obrońców Lwowa. Ponad 300 z nich poległo w heroicznej walce, aby Lwów pozostał polski. Pamiętamy o nich i dziękujemy za największą ofiarę jaką złożyli za Polskę.

Oprócz wątków historycznych poprzez rajd chcemy wesprzeć naszych Rodaków mieszkających z dala od Polski. Powieziemy na motocyklach i w naszych sercach Polskę, która jest dla nas bardzo ważna.
Oby była dla wszystkich Polaków tak cenna, jak dla hetmana Stanisława Żółkiewskiego, który nie zawahał się oddać życia, aby na koniec „swoim ciałem utrudnić nieprzyjacielowi dostęp do Ojczyzny”.

Rajd wiedzie poprzez malownicze tereny wielu państw bałkańskich, gdzie będziemy mieli okazję poznać  niektóre atrakcje przyrodnicze i kulturowe tamtej części Europy.

Mapka rajdu

27.04 (piątek) – dojazd do Zamościa na godz. 18

5.05 (sobota) – Adampol-Istambuł-Adampol

28.04 (sobota) – Zamość-Dolina (Ukraina) 310 km 6.05 (niedziela) – Adampol-Saloniki (Grecja) 615 km
29.04 (niedziela) – Dolina-Ocnita (Mołdawia) 350 km

7.05 (poniedziałek) – Saloniki-Sarande (Albania) 370 km

30.04 (poniedziałek)-Ocnita-Styrcza (Mołdawia) 200 km

8.05 (wtorek) – Sarande-Ohrid (Macedonia) 350 km

1.05 (wtorek) – Styrcza-Konstanta (Rumunia) 550 km

9.05 (środa) – Ohrid-Skopie (Macedonia) 200 km

2.05 (środa) – Konstanta-Warna (Bułgaria) 230 km

10.05 (czwartek) – Skopie-Szeged (Węgry) 670 km

3.05 (czwartek) – Warna-Adampol (Turcja) 470 km 11.05 (piątek) – Szeged-Jablonca (Słowacja) 435 km
4.05 (piątek) – Adampol-Istambuł-Adampol 12.05 (sobota) – Jablonca-Częstochowa 400 km – zakończenie rajdu, nocleg

Zachęcamy do przeczytania artykułów autorstwa Pawła Kochańskiego związanych z miejscami, które odwiedzimy podczas rajdu:

1. Służba Ojczyźnie hetmana Stanisława Żółkiewskiego

2. Król Władysław Warneńczyk pod Warną

3. Polacy w Czerniowcach w XXw.

4. Polacy w Kołomyi w XXw.

Stosunki polsko-tureckie na przestrzeni wieków

Pierwsze incydentalne w początkowym okresie kontakty Polaków z Turkami, pojawiły się w okresie średniowiecza, z chwilą podbicia przez Turków Ziemi Świętej i reakcją chrześcijańskich państw europejskich, próbujących zatrzymać islamski, w tym przypadku turecki najazd. W wyniku krucjat powstało Królestwo Jerozolimskie, które wraz z innymi państwami chrześcijańskimi w tym regionie, chroniło miejscowych chrześcijan, ich miejsca święte oraz zdążających do nich pielgrzymów. W tych wyprawach krzyżowych, Polacy jako rycerze-krzyżowcy, pierwszy raz spotkali się z Turkami. Z racji dużej odległości pomiędzy granicami obu państw, kontakty polsko-tureckie w tym czasie były tylko sporadyczne i polegały głównie na wyprawach polskich rycerzy, walczących w służbie cesarzy niemieckich lub królów węgierskich. W imię obrony chrześcijaństwa przed Turkami, walczyli w tym okresie i bohatersko oddali swoje życie, dwaj najbardziej znani polscy rycerze. Byli to Zawisza Czarny z Garbowa, poległy w 1428 r. pod Gołąbcem w Serbii i król polski, czeski i węgierski, Władysław III Warneńczyk, który zginął w 1444 r. pod Warną, na terenie okupowanej przez Turków Bułgarii.

Przez większość XV i XVI w. królowie polscy unikali konfliktu z Turcją, koncentrując się na wojnach z Moskwą, Mołdawią i Tatarami. W tym czasie polska szlachta zainteresowała się kulturą Wschodu, co mocno wpłynęło na rozwinięcie się handlu z Turcją. Polsko-ormiańscy kupcy byli w tym czasie częstymi gośćmi na terenach Imperium Osmańskiego. Wszechstronność polsko-tureckiego handlu doprowadziła do szczególnego wymiaru orientalizacji szlacheckiego stroju i broni, uwidoczniającego się w późniejszym okresie w tzw. tradycji sarmackiej.

Zaangażowanie polskie na terenie Mołdawii, oraz próby narzucenia zwierzchnictwa nad tym terenem przez Turków doprowadziły pod koniec XVI w. i na przestrzeni całego XVII w. do wielu konfliktów zbrojnych.

W 1672 r. doszło do wojny, w wyniku której Rzeczypospolita utraciła Podole i część ziem ukrainnych. Ten niekorzystny dla Polski stan rzeczy zmienił się po bitwach pod Chocimiem w 1676 r. i Wiedniem w 1683 r., gdzie hetman, a później król Jan III Sobieski rozgromił siły tureckie. Dopiero jednak po bitwie pod Podhajcami w 1689 r. i pokoju w Karłowicach w 1699 r., Rzeczypospolita odzyskała utracone na rzecz Turcji ziemie.

W okresie XVI i XVII w. Polacy i poddani polscy na terenie Turcji, znajdowali się głównie jako jeńcy wojenni i jasyr uprowadzony do niewoli przez Tatarów. Ponadto w Konstantynopolu przebywali często także dyplomaci królewscy i wspomniani już kupcy.

W XVIII w. nie dochodziło już pomiędzy obu państwami do większych spięć. Zarówno Polska i Turcja wyszły z XVII w. bardzo osłabione, natomiast do potęgi urosły państwa sąsiednie jak Rosja, Austria i Prusy, które skorzystały na tym osłabieniu.

W drugiej połowie XVIII w. Turcy wsparli polskich konfederatów barskich walczących z Rosją, otrzymujących turecką pomoc wojskową i bazy wypadowe przeciw wojskom rosyjskim. Wojna ta okazała się dla Turcji katastrofalna, ponieważ nie tylko nic nie uzyskała, ale jeszcze straciła Chanat Krymski i Północny Kaukaz.

Kiedy Polska utraciła swą niepodległość Turcy jako jedni z nielicznych nie uznali rozbiorów, a ich państwo stało się azylem politycznym dla wielu Polaków, którzy chcieli prowadzić walkę z zaborcami. To właśnie w tym okresie powstały polskie wsie Adampol (założona na cześć księcia Adama Czartoryskiego), Annopol (od imienia żony księcia) i Derbina.

Pierwsze oddziały powstałe na terytorium tureckim, nie licząc konfederatów, którzy znaleźli tam tylko bazy i schronienie, powołał w 1797 r. brygadier Joachim Mokosiej Denisko, polski szlachcic z Wołynia, walczący wcześniej w Insurekcji Kościuszkowskiej.

Po powstaniach kościuszkowskim, listopadowym i styczniowym oraz innych zrywach niepodległościowych, na terytorium Turcji znalazło schronienie wielu polskich oficerów, którzy służyli później w armii, administracji lub dyplomacji osmańskiej. Najbardziej znanymi Polakami w służbie tureckiej byli: Władysław Zamoyski, Konstanty Borzęcki, Antoni Aleksander Iliński, Władysław Kościelski, Ludwik Bystrzonowski, Seweryn Bieliński, Józef Bem, Michał Czajkowski, Ludwika Śniadecka, Leon Ostroróg i wielu innych. Liczyli oni, że w wyniku licznych konfliktów turecko-rosyjskich dojdzie do odbudowy Polski. Znaczna część z nich oddała bardzo cenne usługi rządom sułtana, część z nich przyjęła islamskie imiona i przeszła na Islam.

Jedną z najbardziej znanych i szanowanych postaci polskiej emigracji politycznej okresu porozbiorowego, był książę Adam Czartoryski. Po 1853 r. patronował on polskim oddziałom tworzonym podczas wojny krymskiej (Legion Polski i Dywizja Kozaków Sułtańskich) na terenie Turcji. Także w czasie wojny krymskiej pojawił się w Turcji w 1855 r. wielki wieszcz polski Adam Mickiewicz, który organizował legion polski do walki z Rosją. Niestety znakomity poeta zmarł w Konstantynopolu na ciężką chorobę. Także w tym mieście zmarł i pochowany został dyktator Powstania Styczniowego, Marian Langiewicz, który po upadku powstania wraz ze swymi żołnierzami w Turcji znalazł schronienie.

Z chwilą odrodzenia Polski w 1918 r. Rzeczypospolita nawiązała przyjazne stosunki z Turcją i otworzyła swoje przedstawicielstwo w randze posła, a od 1930 r. w randze ambasadora. Do czasów nam współczesnych zachowała się, założona na obrzeżach Konstantynopola, jedna polska wieś Adampol. W chwili obecnej ma ona charakter turystyczny, ale do lat 60-tych była wsią rolniczą. Współczesna nazwa turecka Polonezköy, oznacza polską wieś. Do tej pory 1/3 mieszkańców Adampola to Polacy, którzy zachowali jeszcze staropolskie obyczaje. Obecnie turecka Polonia skupiona głównie w Konstantynopolu i Adampolu liczy ok. 500 osób.

Historia stosunków polsko-tureckich silnie jest związana z wojnami religijnymi. Zaczepne najazdy tureckie w imię szerzenia Islamu, ścierały się z obronnymi wyprawami Polaków. W wyniku sprzecznych interesów politycznych oraz różnic religijnych obu narodów, w przeszłości doszło do wielu wyniszczających wojen. Na tych wieloletnich konfliktach straciły zarówno Polska, jak i Turcja, a zyskali agresywni sąsiedzi, z Rosją w szczególności na czele. Rzeczypospolita skutecznie przez wielki osłaniając państwa chrześcijańskie przed tureckimi najazdami, zyskała sławę i miano „przedmurza chrześcijaństwa”, jednak w chwili utraty niepodległości Polski, tylko Turcja upomniała się o prawa Polaków. Od tego momentu zauważalne stało się zbliżenie Turków i Polaków, które pomimo różnic religijnych wyraźnie odczuwane jest do czasów nam współczesnych.

Służba Ojczyźnie hetmana Stanisława Żółkiewskiego

Polska okresu XVI i XVII w. miała wielkie szczęście do wybitnych, wręcz genialnych dowódców, którzy w czasach wielu wojen, niejednokrotnie ratowali państwo zdawałoby się od nieuniknionej i totalnej katastrofy militarnej. Hetmani Mikołaj Firlej, Jan Amor Tarnowski, Jan Zamoyski, Roman Sanguszko, Stanisław Koniecpolski, Jeremi Wiśniowiecki, Jan Sobieski, Konstanty Ostrogski, Grzegorz i Jan Karol Chodkiewiczowie, Jerzy i Mikołaj Radziwiłłowie, Mikołaj, Stanisław i Andrzej Potoccy, Stanisław Lanckoroński, Stefan Czarniecki i wreszcie Stanisław Żółkiewski, to nie jedyni nasi wielcy wodzowie, którzy dzięki swym dowódczym zręcznościom, wielokrotnie przyczyniali się do ocalenia Rzeczypospolitej przed niezliczonymi zagrożeniami militarnymi, spadającymi na wielkie aczkolwiek pozbawione licznego wojska państwo.

Stanisław Żółkiewski herbu Lubicz urodził się w 1547 r. w Turynce pod Lwowem. Jego rodzicami byli Stanisław i Zofia zd. Lipska. Żółkiewscy pochodzili z ruskiej szlachty, która z czasem się spolonizowała i przyjęła katolicyzm. Karierę polityczno-wojskową przyszły hetman rozpoczął u boku kanclerza wielkiego koronnego Jana Zamoyskiego, za czasów panowania króla Stefana Batorego. Był on nie tylko dowódcą wojskowym, ale także zatroskanym o losy swego kraju politykiem i urzędnikiem. Sprawował wiele godności państwowych. Poza wypełnianiem funkcji hetmana polnego i później hetmana wielkiego koronnego, czyli dowódcy wojskowego, był posłem na Sejm, sędzią Trybunału, podkomorzym lwowskim, starostą hrubieszowskim i kałuskim, kanclerzem wielkim koronnym, kasztelanem kijowskim i wojewodą kijowskim.

Jego kariera polityczno-wojskowa wzrastała u boku innego znakomitego wodza, kanclerza i hetmana wielkiego koronnego Jana Zamoyskiego, z którym młody Żółkiewski wyruszał na pierwsze swoje wojny. Od 1575 r. bierze udział w wielu zwycięskich wojnach i bitwach prowadzonych z Tatrami, Moskalami, Turkami, Kozakami, Niemcami, Szwedami, Mołdawianami i Wołochami.

Pierwszą jego poważniejszą wyprawą wojenną, jeżeli nie liczyć pogoni za Tatarami, była wojna ze zbuntowanym Gdańskiem, który nie chciał uznać elekcji królewskiej Stefana Batorego. 17 kwietnia 1577 r., w bitwie pod Lubieszowem koło Tczewa, wsławił się rozbiciem zaciężnych wojsk gdańskich. Dwa lata później rozpoczęła się 4-letnia wojna z Iwanem Groźnym o Inflanty, podczas których zdobyto Wielkie Łuki, Połock, Psków, Newel, Wieliż, Zawłóczę i inne. Żółkiewski wykazał się w czasie walk zarówno walecznością, kunsztem wojennym jak i zręcznością dyplomatyczną. Stał się zaufanym i prawą ręką hetmana Zamoyskiego. Po śmierci Batorego, okazał się on bardzo przydatnym kanclerzowi Zamoyskiemu, w pozyskiwaniu szlachty ruskiej do poparcia kandydatury na króla Polski, królewicza szwedzkiego Zygmunta Wazy. W wojnie domowej, w bitwach pod Krakowem i Byczyną, przyczynił się do zdobycia władzy królewskiej przez Wazę. Zdobył wtedy wielką chorągiew Habsburgów odnosząc ciężką ranę w nogę.

W 1595 r. brał udział u boku Zamoyskiego w wyprawie do Mołdawii, gdzie 18 października doszło do bitwy z siłami turecko-tatarskimi pod Cecorą. W wyniku jej zwycięskiego końca udało się zachować wpływy Polski w Mołdawii, zyskując od strony południowej granicy sojusznika.

Krótko po powrocie z Mołdawii Żółkiewski został wysłany przeciw zbuntowanym Kozakom, którzy zaczęli grabić majątki szlacheckie, okrutnie mordować szlachtę i urzędników królewskich. Kozacy oficjalnie poddani Rzeczypospolitej w praktyce czuli się wolnymi ludźmi i nie uznawali władz starostów, prowadząc nawet własną politykę zagraniczną. Żółkiewski nie chciał walki z Kozakami próbując zjednać ich do służby wojskowej, dla dobra Rzeczypospolitej. Niestety, Kozacy nie zaprzestali gwałtów, mordów i grabieży, w związku z czym hetman został zmuszony do wyprawy wojennej i w jej wyniku, po wielomiesięcznym pościgu dopadł ich warowny obóz nad rzeką Solaniną, zmuszając do kapitulacji. Doszło wtedy do niesubordynacji wojska i w rezultacie do rzezi Kozaków, nad czym sam Żółkiewski bardzo ubolewał.

W 1600 r. ponownie wyprawił się wraz z hetmanem Zamoyskim, tym razem na Wołoszczyznę, walnie przyczyniając się do pokonania hospodara Michała Walecznego pod Bukową. Dwa lata później przerzucił swe wojska do Inflant, gdzie przeprowadził wiele udanych operacji przeciw Szwedom, bijąc ich pod Rewalem i zdobywając Wolmar i Biały Kamień.

W 1609 r. Żółkiewski wysłany został wraz z korpusem interwencyjnym na pomoc polskim magnatom, którzy w 1604 r. ze swymi prywatnymi wojskami, wplątali się w wojnę dynastyczną w Rosji. Car rosyjski Wasyl Szujski korzystając z okoliczności wojny polsko-szwedzkiej, zawarł wtedy sojusz ze Szwecją, co dało pretekst królowi polskiemu Zygmuntowi III do wysłania wojsk królewskich przeciw Rosji. Liczył on, że dzięki temu zdobędzie koronę carów dla siebie, a następnie dzięki połączeniu sił Polski i Rosji odzyska tron w Szwecji. Ekspedycja Żółkiewskiego rozpoczęła okres długiej wojny polsko-rosyjskiej (1609-1618).

W początkowym okresie nastąpiło wielomiesięczne oblężenie Smoleńska. W jego wyniku carowi Szujskiemu udało się opanować sytuację i zebrać kilkudziesięciotysięczną armię, z którą ruszył na odsiecz Smoleńskowi. Żółkiewski nie chciał czekać na wojska rosyjskie i postanowił na czele 2000 żołnierzy wyjść im naprzeciw.

Siły hetmana po drodze wzrosły do 12 500 żołnierzy, w tym 4000 Kozaków Zaporoskich, natomiast Szujski wraz ze sprzymierzonymi siłami szwedzkimi miał 31 300 żołnierzy. Car i dowódcy jego armii czując się tak pewnymi swej przewagi militarnej i przyszłego zwycięstwa, że podzielili swe siły na dwie części, wysyłając 8 tysięczną forpocztę przodem. Żółkiewski wykorzystał ten fakt, nie pozwalając już do ponownego połączenia się rozdzielonych części armii rosyjskiej. Zablokował odziały przednie wojsk Szujskiego w obwarowanym obozie w Carewie Zajmiszczu siłami 4 500, głównie piechoty i Kozaków, a sam na czele 3 100 żołnierzy ruszył nocą do miejsca koncentracji głównych sił Szujskiego pod Kłuszynem.

Po dotarciu 4 lipca 1610 r. na miejsce stacjonowania Rosjan, Polacy zastali śpiącą jeszcze carską armię. Niestety sami musieli podciągnąć swoje rozciągnięte nocną marszrutą oddziały, a widok nadciągających sił polskich spowodował w obozie wroga szybką mobilizację i gotowość do bitwy.

Żółkiewski nie czekał jednak długo i szybko rzucił wojska do walki. Bitwa trwała 5 godzin i zakończyła się rozgromieniem wojsk carskich, rozbijanych licznymi atakami husarii. Świetnie wyszkoleni polscy żołnierze, wielokrotnie przewyższali swą walecznością przeciwników z armii rosyjsko-szewdzkiej. W ręce polskie wpadły liczne bogactwa, wiele chorągwi i uzbrojenia. Krótko po tej bitwie poddały się rosyjskie oddziały w Carowym Zajmiszczu, a zwycięski wódz polski ruszył na Moskwę, gdzie stanął 3 sierpnia uroczyście witany przez Moskwian. Dzięki rokowaniom Żółkiewskiego z bojarami, osiągnięto układ, w wyniku którego mogło dojść do polsko-moskiewskiej unii personalnej, z młodym królewiczem Władysławem Wazą, jako carem Rosji. Zygmunt III miał jednak przerwać oblężenie Smoleńska i zwrócić zajęte zamki rosyjskie.

Niestety król polski nie zgodził się na zawarcie pokoju na zasadach wypracowanych przez Żółkiewskiego i dalej prowadził oblężenie Smoleńska. Miasto zostało zdobyte przez wojska polskie dopiero 13 czerwca 1611 r., powracając po 97 latach do Wielkiego Księstwa Litewskiego. W Moskwie stanął polski garnizon, który stacjonował tam dwa lata. Hetman Żółkiewski 29 października 1611 r., uroczyście przyprowadził jeńców Szujskich, których zmusił do złożenia hołdu Zygmuntowi III Wazie.

Ostatnią wyprawą wojenną Stanisława Żółkiewskiego, była nieudana konfrontacja zbrojna z Turcją, na którą wyprawił się ze szczupłą garstką wojska. Doszło wówczas do nierozstrzygniętej bitwy pod Cecorą. W czasie odwrotu, w wyniku ucieczki z taboru polskiego części parobków i niekarnych żołnierzy, którzy rozerwali umocnienia, powstała wyrwa w obwarowaniu polskim co wykorzystali Tatarzy dokonując pogromu reszty wojska polskiego.

Hetman Stanisław Żółkiewski poległ w walce bohaterską śmiercią z 6 na 7 października 1620 r., wraz z wieloma swymi podkomendnymi. Na miejscu jego heroicznej śmierci, w okolicy polskiej wsi Laszki usypano duży kurhan, na którym jego syn, Jan Żółkiewski w 1621 r. wystawił pomnik z sentencją „Jakże słodko i zaszczytnie jest umrzeć za Ojczyznę”. 63 lata później, 12 września 1683 r. pod Wiedniem, śmierć hetmana pomścił jego wielki prawnuk Jan III Sobieski.

Hetman Stanisław Żółkiewski był nieprzeciętną postacią nawet na tle swej epoki. Był wybitnym rycerskim wodzem, walecznym żołnierzem, kierował się szlachetnym postępowaniem wobec pokonanych. W czasie wyprawy moskiewskiej okazał niezwykłą wręcz ludzkość i tolerancyjność religijną. Pierwszorzędny talent wodza łączył się w nim z szerokimi perspektywami męża stanu. Potrafił połączyć talenty dowódcze i polityczno-dyplomatyczne, wyciągając właściwe wnioski i nie wahając się bronić ich, nawet przed samym królem. Był człowiekiem niezmiernie surowych zasad moralnych, niezłomnej woli i rzadkiej bezinteresowności w służbie publicznej. Jako dobrze wykształcony miłośnik nauk, szczególnie cenił dzieła autorów starożytnych, których czytał w oryginale. Materialną pozostałością po wielkim hetmanie jest miasto Żółkiew, które wybudował jako siedzibę swego rodu, oraz różne pisma, w tym także z wypraw wojennych do Rosji.

Żółkiewski zdawał sobie sprawę ze słabości militarnej Rzeczypospolitej, wyjednując na Sejmie zwiększenie liczby stałego wojska kwarcianego, oraz starając się przyciągnąć do służby królewskiej Kozaków Zaporoskich. Za główne niebezpieczeństwo dla Rzeczypospolitej upatrywał państwo moskiewskie rządzone przez carskich despotów. Próbował połączyć w sojuszu oba państwa, jednak jego działania zostały zmarnowane przez ambicje króla Zygmunta III. Był pierwszym europejczykiem, który zdobył Moskwę i jedynym, który doprowadził do okupacji stolicy Rosji. W sytuacji krytycznej dla państwa nie szczędził swojego życia, zdrowia i majątku, przeznaczając go na opłacanie zaległego żołdu dla żołnierzy. Życie wielkiego hetmana upłynęło na ciągłych wojnach w służbie Ojczyźnie. Dla wielu współczesnych stanowić ono może niedościgniony wzorzec postępowania prawego, świadomego swych powinności wobec Ojczyzny przywódcy.

Król Władysław Warneńczyk pod Warną.

10 listopada 1444 r. pod Warną u wybrzeży Morza Czarnego, na terenie okupowanej przez Turków Bułgarii, doszło do wielkiej bitwy wojsk polsko-węgierskich króla Władysława III, z wojskami tureckimi sułtana Murada II. Do drugiej krucjaty przeciw Turkom, a tym samym do bitwy doszło w wyniku gorących namów papieża Eugeniusza IV i jego legata kardynała Juliana Cesariniego.

Polski władca przeświadczony o swym przyszłym, pewnym zwycięstwie zlekceważył wiele czynników, w tym m.in. i to, że miał zbyt szczupłe siły wystawione przeciw Turkom. Decydując się na wojnę zbagatelizował to, że do krucjaty nie przystąpiły oddziały, które pojawiły się w podczas walk w poprzedniej wyprawie. Nie dotarły m.in. posiłki serbskie, a także nie pojawiło się wielu panów węgierskich, zrażonych zerwaniem rozmów pokojowych, które dla Węgrów i Serbów były wyjątkowo korzystne. Król przeliczył się myśląc, że wojska tureckie stacjonujące w Anatolii nie zostaną na czas przetransportowane na pomoc Adrianopolowi, tureckiej stolicy regionu. Wojska chrześcijańskie nie otrzymały także znaczącej pomocy z Rzeczypospolitej.

Władysław II Jagiellończyk był królem czterech państw. Pod swoim berłem zebrał narody Polski, Litwy, Czech i Węgier. Długoletnia walka o korony na Węgrzech i w Czechach doprowadziły do zaniedbania spraw polsko-litewskich-ruskich. W kraju pozbawionym przez parę lat władcy, który przebywał na Węgrzech i Bałkanach wytworzyła się trudna sytuacja. Doszło do konfliktu pomiędzy Polakami i Litwinami na tle dynastycznym. Litwini źle patrzyli na wybór Władysława na króla Polski i widzieli na tym miejscu jego brata Kazimierza. Na pograniczu Śląska i Wielkopolski doszło do walk wywołanych atakiem śląskich stronników królowej węgierskiej Elżbiety, która przegrała wcześniej walkę o następstwo tronu węgierskiego z Władysławem II. Ponadto nastąpił niszczący najazd tatarski na ziemie ruskie. W związku z powyższym z samej Polski na pole bitwy dotarło tylko kilkuset ochotników.

Plan władcy polskiego i jego głównego sojusznika, gubernatora Węgier i wodza armii węgierskiej Jana Hunyadiego, polegał na opanowaniu Adrianopola zanim dotrą tureckie posiłki z Azji Mniejszej. Niestety flota papieska i państw włoskich nie potrafiła powstrzymać Turków i Murad szybko przerzucił swe wojska do Europy.

W tej sytuacji armia chrześcijańska zrezygnowała z forsowania gór bałkańskich i licząc na współdziałanie z flotą kardynała Condolmieriego, skierowała się w kierunku Morza Czarnego pod Warnę. 9 listopada 1444 r. wojska królewskie stanęły pod Warną, a dzień później drogę im zastąpiły trzykrotnie liczniejsze siły tureckie.

Bitwa miała bardzo dramatyczny przebieg. Po pierwszych sukcesach Turków Hunyadi pokonał oba skrzydła wojsk Murada i przegrupowywał oddziały do ostatecznego ataku na odwód złożony z janczarów, wśród którego znalazł się sam sułtan. Niestety w tym momencie ujawniła się młodzieńcza porywczość młodego, dwudziestoletniego, niedoświadczonego w rzemiośle wojennym monarchy. Jak przystało na prawego rycerza, król pragnął wykazać się w bitwie osobistą odwagą, męstwem i walecznością i nie czekając na przegrupowanie swych wojsk, ruszył ze szczupłym, nadwornym hufcem rycerzy na zwarte czworoboki janczarów. W wyniku tego nierozważnego ataku król poniósł śmierć. Zachęceni nagłą zmianą sytuacji Turcy ruszyli do kontrataku na wojska chrześcijańskie, które poruszone wiadomością o śmieci króla wpadły w panikę, straciły męstwo i zaczęły się cofać. Bitwa zakończyła się wielkim pogromem wojsk królewskich.

W wyniku nierozwagi polskiego władcy bitwa, która mogła być zwycięską obróciła się w kompletną klęskę wojsk polsko-węgierskich. Poprzez zlekceważenie przeciwnika zaprzepaszczone zostały szanse na zatrzymanie ekspansji tureckiej w Europie i wyparcie ich z kontynentu. Poprzez śmierć króla osłabieniu uległo także państwo polsko-litewskie.

W obronie postawy króla można wymienić młody wiek i brak wojennego niedoświadczenia. Istotne bardzo jest także to, że młodemu monarsze przyszło panować w specyficznej epoce, która kładła szczególny nacisk na rycerskie przymioty takie jak osobiste męstwo, odwaga i żądza sławy, co dla naszego króla uchodzącego za władcę rycerskiego, było nie bez znaczenia. Podobnych przykładów takiego zachowania rycerstwa można znaleźć więcej i to wszędzie tam, gdzie przyszło im walczyć.

Nieszczęsnego króla Władysława II zwanego odtąd Warneńczykiem otoczono kultem wielkiego rycerskiego władcy, który poległ w obronie chrześcijaństwa. Jedynym pozytywem tej klęski był fakt, że od tej pory zamilkły usta wrogów Polski, oczerniających Rzeczypospolitą o wspieranie pogaństwa i Turków. W 1935 r. Bułgarzy wystawili królowi pomnik-mauzoleum wykonany z przeróbki trackiego kurhanu grobowego.

Polacy w Czerniowcach w XX w.

Początek historii naszych rodaków w Czerniowcach i tym samym na Bukowinie sięga czasów bardzo odległych, bo już czternastego wieku, kiedy ziemie te do Polski przyłączył król Kazimierz Wielki, budując wiele zamków. Później panowali tu polsko-litewscy władcy z dynastii Jagiellońskiej, a po utracie tych ziem w 1497 r. za króla Olbrachta, cały obszar przeszedł na rzecz Mołdawii. Nie kończy się jednak oczywiście obecność Polaków na tym terenie, ponieważ przez wieki wspólnej historii szlaki Polaków wiodły do Mołdawii wielokrotnie. W tym czasie głównymi osadnikami byli rycerze i kupcy.

            Szczególnie licznie Polacy pojawili się na Bukowinie i w Czerniowcach w okresie zniewolenia, po zagarnięciu tego obszaru przez Austrię i przyłączeniu go do Galicji zamieszkałej głównie przez Polaków i Rusinów. W okresie tym nasi rodacy pomimo, że byli grupą dość liczną i o znacznej pozycji, nie byli społecznością uprzywilejowaną ze względu na swoje pochodzenie. Co więcej byli wręcz zmuszeni poprzez politykę Niemców i pozostałych nacji zamieszkujących Bukowinę do ciągłej walki z wynaradawianiem. Licznie zamieszkująca Bukowinę polska inteligencja: ziemianie, duchowni, nauczyciele, urzędnicy, przedstawiciele wolnych zawodów i rzemieślnicy, zamieszkała głównie w Czerniowcach zaczęła energicznie działać angażując się w różnego rodzaju przedsięwzięcia. Przede wszystkim Polacy zauważyli potrzebę powołania do życia własnych czasopism, które skutecznie walczyłyby o prawo do nauki w języku polskim w szkołach.

Inteligenci nadający ton życiu narodowemu i towarzyskiemu Polonii byli inicjatorami, założycielami i działaczami polskich organizacji i instytucji w Czerniowcach i na prowincji. Dzięki nim powstały w Czerniowcach takie instytucje skupiające i jednoczące bukowińską Polonię jak: Gazeta Polska, Dom Polski, Towarzystwo Polskie Bratniej Pomocy, Czytelnia Polska, Bukowińskie Koło Polskie, Polskie Towarzystwo Zaliczkowe i Oszczędności, Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół”, Towarzystwo akademików polskich „Ognisko”, Koła Towarzystwa Szkoły Ludowej zakładające własne szkoły i bursy. Wszystkie te instytucje, organizacje i związane z nimi dzieła miały na celu skuteczną walkę o powstrzymanie wynaradawiania Polaków.

Polonia polska na Bukowinie weszła w dwudziesty wiek okrzepła i zwarta, z liczną i świadomą swych zadań inteligencją. Niestety wszystko to miało się zmienić wraz z wybuchem I wojny światowej, w czasie której życie polityczne zamarło niemal całkowicie. Czerniowieccy Polacy nie szczędzili też wysiłków na rzecz odzyskania przez Polskę niepodległości i wspomogli czyn niepodległościowy, organizując kompanię złożoną z polskiej młodzieży, która zasiliła Legiony Polskie. Ponadto, Polacy wspomogli wielką pomocą oddziały wojskowe gen. Lucjana Żeligowskiego, które aż spod Odessy kierowały się do odrodzonej Polski.

Wraz z odchodzącym Wojskiem Polskim, do odrodzonej już wtedy Ojczyzny, samorzutnie do wyjazdu organizowały się liczne grupy Polaków, różnych stanów i zawodów, głównie jednak inteligencji. Przez to, ubyło wielu wybitnych działaczy polonijnych, którzy decydowali o spoistości i prestiżu żywiołu polskiego.

Z chwilą zakończenia wojny, cała Bukowina wraz z Czerniowcami znalazły się w granicach Rumunii, a polska mniejszość stanowiąca na Bukowinie pod względem liczebności piątą grupę narodowościową (5,5 % ludności regionu), stała się nic nieznaczącą grupą stanowiącą 0,4 % ludności w całej zjednoczonej Rumunii.

W związku z powyższym mniejszość polska mocno straciła na znaczeniu, a wśród pozostałej polskiej inteligencji zapanowała dezorientacja i rozbicie. Nastąpił okres tarć i wewnętrznych animozji wśród Polaków, co uzewnętrzniało się w zmianach nazwy głównych jej organizacji. W 1925 r. powstała Polska Rada Narodowa w Wielkiej Rumunii, która przerodziła się w Związek Polaków w Rumunii. Obok tego od 1927 r. istniała Polska Rada w Rumunii i przez jakiś czas Koło Polskie. W 1932 r. powstał Związek Stowarzyszeń Polskich w Rumunii.

Cała ta sytuacja spowodowała falę wynaradawiania wśród górali czadeckich zamieszkałych na Bukowinie, którzy narażeni zostali na działalność słowackich agitatorów wmawiających góralom, że są spolonizowanymi Słowakami. Działalność ta została zahamowana poprzez prężną mobilizację i kontr działanie polskiej inteligencji zamieszkałej głównie w Czerniowcach. Słowacka agitacja spowodowała jednak poważne osłabienie żywiołu polskiego.

Sytuacja znacznie zaczęła się poprawiać dzięki powstaniu Polskiej Macierzy Szkolnej, założonej przez profesora polskiego gimnazjum w Czerniowcach Adolfa Szymonowicza. Utworzono wtedy liczną sieć polskich szkół, które zahamowały negatywne skutki wynaradawiania. W latach 30-tych w miejsce Polskiej Macierzy Szkolnej powstał Polski Związek Szkolny założony przez konsula RP Mieczysława Grabińskiego. W 1932 r. powstał w Czerniowcach Związek Stowarzyszeń Polskich w Rumunii, co jednak nie uzdrowiło już życia Polonii.

Ostateczny kres funkcjonowaniu tak licznej Polonii na Bukowinie zadała agresja sowiecka na Rumunię w 1939 r. i ostatecznie aneksja większości tego terytorium do ZSRR. W wyniku agresji sowieckiej doszło do eksterminacji inteligencji polskiej i wywózki większości Polaków z terenu Bukowiny. Po 1945 r. Bukowina została podzielona i większa część z Czerniowcami znalazła się w ZSRR, a reszta przypadła Rumunii.

Zarówno komuniści w ZSRR jak i w Rumunii, utrudniali działalność pozostałych na obszarze tych państw Polaków. Pomimo tego, czerniowieccy Polacy organizujący się głównie przy Kościele Katolickim, walczyli o zachowanie polskości. Wyrażało się to przede wszystkim w prowadzeniu działań na rzecz odzyskania kościoła p.w. Podwyższenia Krzyża Świętego. Walki z władzami komunistycznymi o zwrot kościoła trwały aż do 1989 r., kiedy to oddano go wiernym. W latach 90-tych, po odzyskaniu niepodległości przez Ukrainę, nieliczna Polonia, która się ostała w Czerniowcach i na Bukowinie, wznowiła działalność polonijną.

Reaktywowano działalność Domu Polskiego i powołano do życia Obwodowe Towarzystwo Kultury Polskiej im. Adama Mickiewicza w Czerniowcach. Przy tych organizacjach zaczęło się odradzać dziedzictwo kulturowe Polonii bukowińskiej. W samych Czerniowcach tylko powstało kilka polskich zespołów folklorystycznych jak Bukowiński Zespół Pieśni i Tańca, Zespół folklorystyczny „Echo Prutu”, Młodzieżowy Zespół Folklorystyczny „Bukowińskie Malwy”, Wokalnoinstrumentalny Zespół Taneczny „Bukowińskie Kolory” i Dziecięcy Zespół Folklorystyczny „Kwiaty Bukowiny”.

Wymienione organizacje i zespoły oraz odrodzone w Czerniowcach w 2007 r. czasopismo Gazeta Polska Bukowiny, która kontynuuje tradycje Gazety Polskiej sprzed wojny, dają nadzieję by przypuszczać, iż życie polskie na tym terenie nie zaginie. Spora w tym zasługa przedstawicieli lokalnej inteligencji polskiej, która po okrutnych czasach wojny, okresie, w którym starano się unicestwić polskość na tym terenie, odradziła się i podjęła trud odbudowania życia polskiego. Obecnie na Bukowinie żyje 5 tys. Polaków z czego połowa w Czerniowcach.

Polacy w Kołomyi w XX w.

Kołomyja – miasto leżące na Huculszczyźnie, nad rzeką Prut w czasach I Rzeczypospolitej podlegające pod województwo ruskie w Ziemi Halickiej, stało się stolicą Pokucia (od nazwy małego miasteczka Kuty). Po 1918 r. znalazło się w granicach województwa stanisławowskiego odrodzonej Polski. Miasto zostało założone w 1215 r. przez króla halickiego Kolomana, węgierskiego królewicza, syna Andrzeja II, osadzonego na tronie dzięki wspólnej polsko-węgierskiej akcji militarnej. W 1340 r. Kołomyja należąca do Rusi Czerwonej, wraz z całym regionem została przez króla Kazimierza Wielkiego przyłączona do Królestwa Polskiego. Prawa miejskie otrzymała pod koniec panowania króla Kazimierza w okresie 1260-70 r., a swój złoty okres przeżywała w latach panowania w Polsce trzech pierwszych Jagiellonów.

kolomyja_rynek

Miasto w przeszłości wielokrotnie przechodziło z rąk do rąk kolejnych zdobywców: Rusinów, Polaków, Tatarów, Turków, Litwinów, Mołdawian czy Węgrów. Wielokrotnie też było niszczone głównie przez Tatarów, Turków, Mołdawian i Kozaków. Pomimo ciągłych najazdów, wojen i zniszczeń Polacy regularnie odbudowywali je z ruin zasiedlając nowymi mieszkańcami.

Niestety rozwój regionu i miasta został zahamowany poprzez agresję Prus, Rosji i Austrii, które dokonały rozbiorów Polski. W 1772 r. Kołomyję i całą Huculszczyznę zagrabili Austriacy dokonując wraz z Prusakami i Moskalami pierwszego rozbioru ziem polskich. Austriacy usunęli wtedy ostatniego starostę Rafała Chołoniewskiego.

Pomimo obcej okupacji życie polskie rozwijało się na tym terenie dalej, a sama Kołomyja wydała wielu wybitnych Polaków, którzy przysłużyli się polskiej kulturze, nauce i życiu społeczno-politycznemu, odrodzonej w 1918 r. Polski.

Na początku XX w. przed I wojną światową miasto liczyło już ok. 45 tys. mieszkańców, w tym Polacy po Żydach (20 tys.) stanowili drugą grupę narodowościową (15 tys.), przed Rusinami (9 tys.) i Niemcami (1 tys.).

Krótko po wybuchu I wojny światowej, 15 września 1914 r. do Kołomyi weszli Rosjanie, a w wyniku licznych walk miasto zostało mocno zniszczone. 8 maja 1915 r. w Kołomyi powołano do życia II Brygadę Legionów Polskich, zwaną później Karpacką lub też Żelazną. Jej ułani wsławiali się 13 czerwca 1915 r. brawurową szarżą przeciwko wojskom rosyjskim w bitwie pod Rokitną.

            O tereny Pokucia w okresie 1918-1919 r. Polacy walczyli z Ukraińcami. Pod kołomyjską wsią, dziś dzielnicą Kołomyi – Kosaczów, Ukraińcy dokonali wtedy zbrodni na polskich jeńcach-zakładnikach, głównie miejscowych inteligentach, których zamorzono głodem.

            Po I wojnie światowej i zwycięskich walkach z Ukraińcami i bolszewikami, miasto znalazło się w granicach Polski w województwie stanisławowskim. W czasach II Rzeczypospolitej Kołomyję zamieszkiwało 41 097 mieszkańców z czego 15 tys. Polaków, 16 tys. Żydów, 10 tys. Rusinów.

Kołomyja zyskała sławę uzdrowiskowego kurortu, co znacznie wpłynęło na jej rozwój. Bardzo ważnym czynnikiem spajającym to miasto z Polską był stacjonujący tu 49 Huculski Pułk Strzelców, powstały we Francji jako jednostka piechoty Armii Polskiej. Część żołnierzy pułku wywodziła się z Huculszczyzny, a w czasie wojny polsko-bolszewickiej właśnie z Kołomyi i okolic szły uzupełnienia pułkowe. Właśnie dlatego w odrodzonej już Polsce postanowiono, że garnizonem dla pułku będzie właśnie to miasto. 12 kwietnia 1937 r. I batalion otrzymał wyróżniającą nazwę Huculski Batalion Legionów Polskich, na pamiątkę walk kompanii Hucułów. Legioniści-Huculi walczyli pod dowództwem kapitana Szarauca. Na zachowanej fotografii z tego okresu doliczono się ok. 120 Hucułów w strojach ludowych.

Dla specjalnego zaznaczenia powiązań Polski i Górali Huculskich, nad wejściami do sal żołnierskich poszczególnych kompani I batalionu, wisiały herby szlacheckie żołnierzy pochodzących z polskiej zagrodowej szlachty huculskiej. Z tego powodu nieformalnie I batalion nazywano szlacheckim. Społeczność Kołomyi bardzo zżyła się z tym wojskiem, które na wzór strzelców podhalańskich, otrzymało góralskie kapelusze huculskie z piórami cietrzewimi i peleryny. W 1922 r. społeczność miasta ufundowała pułkowi sztandar, którego wręczenia uroczyście dokonał Marszałek Piłsudski. W 1939 r. żołnierze tego pułku bijąc się z Niemcami od Bochni aż po Lwów zapisali piękną kartę w złotej księdze Wojska Polskiego.

W okresie niepodległej Polski w Kołomyi działał Sejmik Hucułów i Szlachty Zagrodowej, który uchwalił święto pułkowe 49 HPS świętem Hucułów. W dwudziestoleciu międzywojennym rozbudowano Muzeum Pokuckie, które jeszcze pod koniec XIX w. założył hrabia Edmund Starzeński. Muzeum zgromadziło w swych podwojach duże zbiory rękodzielnictwa huculskiego, które w większości przetrwało II wojnę światową. W 1931 r. Polacy wystawili pomnik Franciszkowi Karpińskiemu, pochodzącemu z tych okolic wybitnemu poecie liryczno-religijnemu z przełomu XVIII i XIX w., który był autorem wielu pięknych polskich kolęd i pieśni religijnych.

Innym równie ciekawym, a zarazem pięknym świadectwem świadczącym o polskości tego miasta jest niestety zaniedbana mocno już, największa na Pokuciu nekropolia polska, na której pochowano wielu wybitnych przedstawicieli miasta z okresu zaborów i okresu międzywojennego.

            W 1939 r. do Kołomyi wkroczyli sowieci, którzy wprowadzili okrutny terror. Dokonano wtedy aresztowań wśród polskiej inteligencji, urzędników, wojskowych i tych wszystkich, których wg komunistów należało zniszczyć jako wrogów „ludu pracującego”. Wymordowano oraz deportowano wtedy do ZSRR większość polskiej elity miasta. Od 1942 r. na terenach Podola, Wołynia i Małopolski doszło do wielkiej akcji ludobójstwa głównie na Polakach, dokonanych przez bandy UPA. Oczyszczanie terenu z elementu polskiego okazało się bardzo skuteczne, ponieważ zbrodniarze korzystali z materiałowego zaopatrzenia i militarnego wsparcia Niemców. Świadkowie tych dni wspominają o licznych przypadkach zabójstw Polaków na terenie samej Kołomyi.

            Po drugiej wojnie światowej Kołomyja jak też całe Podole znalazło się w granicach ZSRR, a od 1991 w niepodległej Ukrainie. Pomimo burzliwej historii w Kołomyi do tej pory żyje społeczność polska skupiona przy Parafii Rzymskokatolickiej p.w. Ignacego Loyoli, Polskim Towarzystwie Kulturowym im. Adama Mickiewicza i Towarzystwie Kultury Polskiej „Pokucie” w Kołomyi. W 1995 r. do parafii należało 500 osób polskiego pochodzenia. Pomimo tak burzliwej historii tak miasta, jak i Polaków tam żyjących, tych kilkaset osób daje nadzieję na podtrzymanie pamięci, o tętniącej prężnie i kwitnącej niegdyś tam polskości. Tak ważnymi zatem są częste kontakty Polaków z Kraju z tymi, którzy Polski nie opuścili i dochowali jej wierności.

Jasna Góra 2012

W tym roku nasze radosne rozpoczęcie sezonu motocyklowego odbędzie się w Sanktuarium w Gietrzwałdzie koło Olsztyna, gdzie w 1877 roku Matka Boska objawiła się polskim dzieciom.

Program zlotu w Gietrzwałdzie:

14 kwietnia (sobota):
– godz. 18.00 – spotkanie motocyklistów połączone z koncertem pieśni patriotycznych w wykonaniu Lecha Makowieckiego i wspólnym śpiewaniem (o godz. 21.00 – Apel Jasnogórski).
– namioty rozstawiamy w miejscach wskazanych przez organizatorów.

15 kwietnia (niedziela):
– od świtu zbieramy się na błoniach w Gietrzwałdzie.
– godz. 11.00 – uroczyste wyniesienie Matki Boskiej Częstochowskiej na błonia gietrzwałdzkie.
– godz. 12.00 – Msza Święta i poświęcenie motocykli.

Jak każdego roku Motocykliści proszeni są o przywiezienie ze sobą zabawek, które zostaną przekazane dzieciom w sierocińcach w Polsce i na Kresach Rzeczypospolitej.

Do pobrania plakat z programem imprezy.

Rajd Wschodni 2011 „ŚLADAMI POLAKÓW W RUMUNII”

 

Szczęśliwie zakończyliśmy nasz Rajd Wschodni 2011 „ŚLADAMI POLAKÓW W RUMUNII”. Wzięło w nim udział 46 osób.

Jednym z głównych celów rajdu było oddanie hołdu naszemu wielkiemu hetmanowi – Stanisławowi Żółkiewskiemu. Złożyliśmy kwiaty i zapaliliśmy znicze przy jego grobie w Żółkwi, a także w miejscu gdzie zginął nad Dniestrem, na terenie obecnej Mołdawii we wsi Bierezowka.

Z wielkim podziwem patrzyliśmy na naszych Rodaków w Rumunii, którzy przez ponad 10 pokoleń zachowali język swoich przodków i cały czas Polskę mają w sercu.
Byliśmy goszczeni również przez Polaków na Węgrzech. To bardzo wzruszające, że mówią po polsku pomimo, że trafili na te tereny w roku 1717.

Dziękuję wszystkim Uczestnikom za stworzenie wspaniałej atmosfery rajdowej i dzielne pokonywanie kolejnych etapów, które nie zawsze okazywały się łatwe, chociaż pogoda bardzo nam sprzyjała.
Bardzo dziękuję również Osobom, które nas gościły podczas rajdu. Wszędzie spotykaliśmy się z wielką życzliwością i gościnnością. Wierzę, że wspólne przeżycia zarówno Rajdowiczów, jak i tych których odwiedziliśmy będą miały owoce w przyszłości.

Rafał Lusina

 

Głównym celem rajdu było poznanie historii i odwiedzenie Polaków zamieszkałych na rumuńskiej Bukowinie.

Ważnym miejscem naszej podróży była również Odessa, w której znaleźliśmy ślady naszych sławnych Rodaków i poznaliśmy historię związanych z nimi miejsc.

Spotkaliśmy się także z Polakami w Mołdawii i dotarliśmy do miejsca śmierci hetmana Stanisława Żółkiewskiego.


Ktoś powiedział o Odessie
:
„Czy można ją z jakimś miastem porównać? Ja nie potrafię. Odessa kojarzy mi się jedynie z kobietą. Taką, wobec której nikt nie pozostanie obojętny. To nie kobieta z okładki, piękna, pięknem sztucznym, bez własnej osobowości, ale taka od której bije czar i urok. Wyrazista, silna indywidualność. Taka jest dla mnie Odessa. Miasto, jedyne w swoim rodzaju.”

O hetmanie Stanisławie Żółkiewskim:
W obliczu nieuchronnej klęski jeden z polskich żołnierzy przyprowadził Żółkiewskiemu wierzchowca i radził hetmanowi ratowanie się ucieczką. Hetman Żółkiewski przebódł konia szablą i powiedział: „Będę walczył do końca a po śmierci chociaż swoim ciałem utrudnię dostęp nieprzyjacielowi do Ojczyzny”. Zginął w walce a jego głowa nadziana na pikę została wysłana sułtanowi.


TRASA RAJDU WSCHODNIEGO 2011 – UKRAINA, MOŁDAWIA, RUMUNIA, SŁOWACJA.

3400 km

 

 

Zainteresowanym polecamy zapoznanie się z interesującym artykułem Pawła Kochańskiego dotyczącym polskiego osadnictwa na terenach Bukowiny na przestrzeni wieków, który wzmaga poczucie dumy z naszych korzeni oraz dokonań naszych przodków w tym zakątku świata.

Polecamy również:

http://www.travelforum.pl/mini-przewodnik-po-rumunii/3559-polonia-w-rumunii-polskie-domy-wioski.html
http://www.wspolnota-polska.org.pl/index.php?id=kw7_2_20

http://pl.wikipedia.org/wiki/Bitwa_pod_Cecor%C4%85_%281620%29
http://www.zakorzenienie.most.org.pl/za9/04.htm
http://www.wspolnota-polska.org.pl/index.php?id=kw3_5_14

Rajd „Dla Leszka”

Rajd dookoła Polski „Dla Leszka”

 

Wiesław Świątkowski organizuje Rajd dedykowany Leszkowi, który jest ofiarą wypadku samochodowego. Wspieramy Wiesława w organizacji Rajdu zorganizowanego pod tak szczytnym celem. Zapraszamy do udziału w tym ciekawym wyjeździe pokazującym osobliwości różnych rejonów Polski, również miłośników 4 kółek. Szczególnie mile widziani są Ci 4×4.

 

W dniach od 1 do 8 lipca 2011 odbędzie się rajd dookoła Polski. Celem rajdu będzie zbiórka pieniędzy na rehabilitację dla Leszka.

Plan rajdu

Dzień 1
14:00 Zbiórka w Karczmie „Bakara”, ul. Piwna (koło Piastowa)
15:00 Wyjazd do wsi Stawowiczki, do przejechania ok. 130 km (miejsce zamieszkania Leszka)
Wieczorem zakwaterowanie w motelu „Oaza” (www.stacja24h.pl), grill u Leszka.

Dzień 2
09:00 Wspólne śniadanie w szkole, do której chodził Leszek
10:00 Wyjazd do Sanoka, do przejechania ok. 250 km
Przyjazd na kolację, czas wolny, zwiedzanie starówki Sanoka.

Dzień 3
08:00 Śniadanie
09:00 Wyjazd. Do przejechania ok. 300 km, przejazd „małą obwodnicą bieszczadzką”. Do przejechania ok. 400 km. Udajemy się do Istebnej (koło Cieszyna)
Wieczorem kolacja i grill.

Dzień 4
08:00 Śniadanie
09:00 Wyjazd. Przejazd przez Wrocław, jedziemy do miejscowości „Dymaczewo Nowe”, zakwaterowanie w hotelu „Szablewski” nad jeziorem.
Spędzimy tu dwa dni, zwiedzając okolicę po której oprowadzi nas Krzysio Cerkiewicz.

Dzień 5
08.00 wyjazd z Dymaczewa
10.00 do 12.00 zwiedzanie Międzyrzeckiego Rejonu Umocnień
18 zł, przewodnik dla całej grupy 45 zł

www.bunkry.lubrza.pl
12.15 wyjazd do Poznania
14.15 do 15.15 zwiedzanie Fort VII pierwszy obóz koncentracyjny na terenach polskich
wstęp wolny

www.muzeumniepodleglosci.poznan.pl
15.20 Stadion pierwsza arena Euro 2012 – być może ze zwiedzaniem
16.00 do 18.00 zwiedzanie browaru z degustacją
bilet: 12 zł

www.kp.pl
18.15 wyjazd na Stary Rynek
19.15 pokaz – makieta dawnego Poznania
bilet 14 zł

www.makieta.poznan.pl
19.45 przejazd do Starego Browaru
20.00 zwiedzanie Starego Browaru być może wraz z przewodnikiem
wstęp wolny

www.starybrowar5050.com
Później czas wolny np. powrót na Stary Rynek i wybór jakieś knajpki, a jest w czym wybierać około 100 różnych kawiarni, restauracji, klubów i barów.

Dzień 6
8.00 wyjazd z Dymaczewa
8.45 do 10.15 zwiedzanie Ostrowa Tumskiego wraz z Katedrą (z przewodnikiem)
www.katedra.archpoznan.org.pl
10.30  do 11.40 wzgórze św. Wojciecha, zwiedzanie kościoła, krypty zasłużonych Wielkopolan i cmentarz ( z przewodnikiem)
11.55 Ratusz poznański i koziołki
http://www.poznan.pl/mim/public/turystyka/pages.html?id=37&ch=50&p=92&instance=1017〈=pl&lhs=publications&rhs=publications

13.30 do 14.15 synagoga, mury miejskie i góra Przemysła ( z przewodnikiem)

http://www.poznan.pl/mim/public/turystyka/object.html?id_cz=0&id_klasy=2575&id_obiektu=41240〈=pl&lhs=chapters&rhs=search
14.30 do 15.00 zwiedzanie kościoła franciszkanów
http://www.poznan.pl/mim/public/turystyka/pages.html?id=37&ch=50&p=81&instance=1017

15.15 do 16.00 Muzeum Powstania Wielkopolskiego
cena 4 zł

http://www.muzeumniepodleglosci.poznan.pl/index.php?module=htmlpages&func=display&pid=14

16.15 do 17.30 Muzeum Poznańskiego Czerwca 1956, Zamek Cesarski, plac Adama Mickiewicza
cena 4 zł

http://www.muzeumniepodleglosci.poznan.pl/index.php?module=htmlpages&func=display&pid=14

18.00 do 19.00 zwiedzanie Fary i podziemia- największy przykład architektury barokowej w Polsce ( z przewodnikiem)
http://www.fara.archpoznan.org.pl/

Dzień 7
09:00 Śniadanie
10:00 Wyjazd, kierunek Gniezno. Przejazd przez starówkę Poznania, z krótkim postojem w centrum.
Zwiedzanie Gniezna. Po drodze zakwaterowanie w hotelu „Victoria” w miejscowości Łubowo.
Kolacja we własnym zakresie w Gnieźnie. (Pobyt w hotelu ze śniadaniem w cenie)

Dzień 8
08:00 Śniadanie
09:00 Wyjazd. Do przejechania 170 km do Łodzi. Pobyt na ulicy Piotrkowskiej. Przejazdem przez Łódź kończymy rajd.

 

* Przejeżdżając przez miejscowości będziemy rozdawać ulotki zachęcające do pomocy Leszkowi, który jest podopiecznym fundacji „A MOŻESZ”

** Trasa rajdu będzie wynosić ok. 1500 km.

*** Koszt noclegów i posiłków wynosi 540zł, taką kwotę należy przelać na konto do 15-go maja, z dopiskiem w tytule ,,Rajd dla Leszka”:

KONTO:

Wiesław Świątkowski
ul. Pokoju 12a
05-820 Piastów
nr konta: 81 1140 2017 0000 4102 0433 4850

Kontakt tel. 604 728 823
e-mail: wieslaw.swiatkowski@wp.pl 

Jeden dzień zmienił jego życie… Jeden procent Twojego podatku może dać mu nową szansę…

Leszek ma niespełna 21 lat. 20 lipca 2008 roku miał wypadek samochodowy. Doznał urazu głowy i obrzęku mózgu. Jest częściowo sparaliżowany, wymaga stałej opieki. Między pobytami w szpitalach i ośrodkach rehabilitacyjnych jest pod opieką swojej Mamy, siostry i młodszego brata. Stowarzyszenie MOŻESZ udziela wsparcia Leszkowi i jego rodzinie – także dzięki Tobie! W odpowiednim miejscu zeznania podatkowego PIT wystarczy wpisać: Stowarzyszenie „MOŻESZ” na rzecz psychoprofilaktyki i rozwoju dzieci i młodzieży KRS: 0000124097 wpisać wyliczoną kwotę 1%. W uwagach informacji uzupełniającej trzeba wpisać: dla Leszka BUCZYŃSKIEGO

 

Rajd do Pragi i na Dolny Śląsk

Szczęśliwie zakończyliśmy nasz rajd „Do Pragi i po Dolnym Śląsku”. Dziękujemy wszystkim uczestnikom Rajdu i osobom, które nas gościły i wspierały w jego przygotowaniu.

Oprócz Pragi odwiedziliśmy kilka ciekawych miejsc związanych zarówno z najstarszą historią Polski i Czech (Libice – miejsce urodzenia św. Wojciecha, patrona Polski) skąd przywieźliśmy kamień, który zamierzamy przekazać na Lednicę na zakończenie sezonu motocyklowego 2011. Ponadto odwiedziliśmy miejsca  związane z drugą Wojną Światową (obóz koncentracyjny Gross-Rosen w Rogoźnicy oraz podziemne fabryki budowane przez Niemców w górach Sowich). Byliśmy także na św. Górze w Gostyniu. Rajd zakończyliśmy w Poznaniu w Centrum Szkolenia Wojsk Lądowych, uczestnicząc czynnie w uroczystościach zorganizowanych przez Wojsko z okazji Dnia Dziecka. („Jak Czarniecki do Poznania”). Na festynie organizowaliśmy wiele konkursów dla dzieci, nagradzając je licznymi nagrodami i upominkami.

Dziękujemy kadrze oficerskiej za gościnę i pomoc w zorganizowanym przez nas konkursie dla dzieci. Wielkie wyrazy uznania dla wszystkich, którzy przygotowali i czynnie uczestniczyli w uroczystości w CSWL imienia Stefana Czarnieckiego.

 

Linki do odwiedzanych miejsc:

Miejsce urodzenia św. Wojciecha
Muzeum motocykli Jawa
Muzeum Sztolni Walimskich
Muzeum Przemysłu i Kolejnictwa

Muzeum Gross-Rosen w Rogoźnicy
Święta Góra Gostyńska
Centrum Szkolenia Wojsk Lądowych